Michael E. Porter, một trong những chuyên gia chiến lược hàng đầu thế giới, đã đánh giá cao lợi ích của Ma trận tăng trưởng BCG trong việc định hướng chiến lược phát triển sản phẩm hoặc đơn vị kinh doanh của một doanh nghiệp. 

Ma trận tăng trưởng BCG – Công cụ phân tích chiến lược kinh doanh hiệu quả

Ma trận tăng trưởng BCG là gì ?

Ma trận tăng trưởng BCG là một công cụ phân tích chiến lược kinh doanh được sử dụng để đánh giá sự đóng góp của các sản phẩm hoặc đơn vị kinh doanh trong một công ty. Ma trận này được đặt tên theo Boston Consulting Group, một công ty tư vấn chiến lược hàng đầu thế giới.

Ma trận tăng trưởng BCG là gì ?

Ma trận tăng trưởng BCG dựa trên hai yếu tố chính là tốc độ tăng trưởng của thị trường và thị phần của sản phẩm/ đơn vị kinh doanh trên thị trường. Dựa trên hai yếu tố này, các sản phẩm hoặc đơn vị kinh doanh được phân loại vào một trong bốn SBU (Strategic Business Unit – đơn vị kinh doanh chiến lược): 

• SBU Stars – Ngôi sao
• SBU Question Marks – Dấu hỏi
• SBU Cash Cows – Bò sữa
• SBU Dogs – Con Chó

Ma trận tăng trưởng BCG giúp các doanh nghiệp định hướng chiến lược phát triển cho các sản phẩm hoặc đơn vị kinh doanh của mình dựa trên vị trí của chúng trên thị trường và tốc độ tăng trưởng của thị trường đó.

Phân tích chi tiết về BCG 

Sau đây là phân tích chi tiết về các SBU có trong ma trận BCG.

Phân tích chi tiết về ma trận tăng trưởng BCG

SBU Ngôi sao

SBU Star là sản phẩm hoặc đơn vị kinh doanh có thị phần cao trong một thị trường tăng trưởng cao. Những sản phẩm này yêu cầu sự đầu tư đáng kể để duy trì vị thế của mình trên thị trường, nhưng chúng cũng có tiềm năng tạo ra lợi nhuận cao cho doanh nghiệp. Các công ty nên đầu tư vào các sản phẩm ngôi sao để tiếp tục tăng trưởng và duy trì vị thế thị trường, bao gồm phát triển sản phẩm, tiếp thị và mở rộng sang các thị trường mới. Tuy nhiên, khi tốc độ tăng trưởng của thị trường chậm lại, các ngôi sao có thể chuyển sang hạng mục bò sữa.

SBU Bò sữa

SBU Cash Cow – Con bò sữa là sản phẩm có thị phần cao trong một thị trường tăng trưởng chậm. Các sản phẩm này tạo ra dòng tiền ổn định và chỉ yêu cầu đầu tư tối thiểu để duy trì vị trí của chúng trên thị trường. Do đó, các công ty nên tiếp tục đầu tư vào những sản phẩm con bò sữa để duy trì khả năng sinh lời, nhưng không nên đầu tư quá nhiều vì chúng có tiềm năng tăng trưởng hạn chế. Các công ty có thể sử dụng lợi nhuận từ những con bò sữa tạo ra để đầu tư vào các sản phẩm ngôi sao hoặc dấu hỏi.

SBU Dấu hỏi

SBU Question Mark là sản phẩm hoặc đơn vị kinh doanh có thị phần thấp trong một thị trường tăng trưởng cao. Những sản phẩm này yêu cầu đầu tư đáng kể để tăng thị phần và có tiềm năng trở thành ngôi sao. Các công ty cần phải đánh giá kỹ các dấu hỏi của mình để xác định xem chúng có đáng để đầu tư hay không. Nếu một dấu hỏi có tiềm năng, các công ty nên đầu tư vào để cố gắng biến nó thành một ngôi sao. Tuy nhiên, nếu một dấu hỏi không cho thấy tiềm năng, các công ty nên xem xét thoái vốn hoặc loại bỏ nó để tránh rủi ro cao hơn.

SBU Con chó

SBU Dog là sản phẩm hoặc đơn vị kinh doanh có thị phần thấp trong một thị trường chậm tăng trưởng. Những sản phẩm này không đem lại lợi nhuận hoặc chỉ đem lại ít lợi nhuận và đòi hỏi mức đầu tư đáng kể để duy trì vị trí trên thị trường. Các công ty cần phải đánh giá kỹ sản phẩm hoặc đơn vị kinh doanh có thị phần thấp của mình và xem xét bỏ bớt chúng trừ khi chúng có thể hồi sinh. Việc hồi sinh một sản phẩm có thị phần thấp có thể liên quan đến phát triển sản phẩm, tiếp thị hoặc mở rộng sang các thị trường mới. Trong trường hợp không thể hồi sinh, các công ty nên xem xét thoái vốn sản phẩm hoặc đơn vị kinh doanh có thị phần thấp của họ. 

Ưu điểm và nhược điểm của ma trận BCG là gì?

Ma trận BCG là một công cụ giúp ích rất nhiều cho doanh nghiệp, tuy nhiên, bên cạnh ưu điểm, BCG vẫn có một số nhược điểm cần lưu ý.

Ưu điểm của ma trận BCG

• Đơn giản và dễ hiểu: Ma trận BCG là một công cụ đơn giản và dễ hiểu, được thiết kế để giúp người dùng trong tổ chức tiếp cận một cách dễ dàng.
• Cung cấp hình ảnh đại diện rõ ràng: Với sự trợ giúp của hình ảnh minh họa rõ ràng, Ma trận BCG cho phép người dùng hiển thị các sản phẩm và đơn vị kinh doanh của công ty một cách chi tiết và trực quan.
• Giúp xác định các ưu tiên: Ma trận BCG hỗ trợ công ty xác định các ưu tiên đầu tư, loại bỏ hoặc giữ lại sản phẩm và đơn vị kinh doanh, giúp đặt lịch trình và phân bổ nguồn lực một cách hiệu quả hơn.
• Cung cấp một khuôn khổ cho việc ra quyết định: Ma trận BCG cung cấp một khuôn khổ có cấu trúc, giúp các công ty đưa ra các quyết định chiến lược sáng suốt hơn và đưa ra những quyết định đúng đắn cho sự phát triển của công ty.

Ưu điểm và nhược điểm của ma trận BCG là gì?

Nhược điểm của ma trận BCG

• Hạn chế quan điểm: Ma trận BCG chỉ tập trung vào hai yếu tố (tốc độ tăng trưởng thị trường và thị phần) và bỏ qua các yếu tố khác như cạnh tranh, công nghệ và sở thích của người tiêu dùng, dẫn đến hạn chế quan điểm của ma trận.
• Đơn giản hóa quá mức: Ma trận BCG đơn giản hóa quá mức các tình huống phức tạp và không phù hợp với các tổ chức có danh mục sản phẩm đa dạng hoặc điều kiện thị trường phức tạp.
• Khả năng chủ quan: Vị trí của sản phẩm hoặc đơn vị kinh doanh trong ma trận BCG có thể bị chủ quan và khác nhau tùy thuộc vào người thực hiện đánh giá.
• Giả định thị trường tĩnh: Ma trận BCG giả định rằng thị trường là tĩnh, trong khi thị trường luôn thay đổi và vị trí của sản phẩm trên ma trận có thể thay đổi nhanh chóng.

Tóm lại, mặc dù ma trận BCG là một công cụ hữu ích để phân tích danh mục sản phẩm của công ty, nhưng nó vẫn có những hạn chế. Do đó, để có được một cái nhìn toàn diện hơn về chiến lược của công ty, nên sử dụng nó cùng với các công cụ phân tích khác.

Tầm quan trọng của ma trận BCG trong doanh nghiệp

Ma trận BCG giúp đánh giá sản phẩm của một doanh nghiệp, xác định sản phẩm nào đang đứng đầu thị trường và cần được đầu tư để duy trì vị thế của chúng, sản phẩm nào có tiềm năng phát triển nhưng cần nhiều đầu tư để phát triển, sản phẩm nào đã đạt đến giai đoạn bão hòa và chỉ cần đầu tư ít để duy trì vị thế, sản phẩm nào không có tiềm năng phát triển và không nên đầu tư nhiều vào chúng.

Việc sử dụng ma trận BCG giúp doanh nghiệp có thể có được một cái nhìn tổng quan về các sản phẩm của mình, từ đó đưa ra các quyết định đầu tư hợp lý và hiệu quả. BCG giúp doanh nghiệp tối ưu hóa chiến lược kinh doanh, tăng cường sức cạnh tranh và tăng doanh thu, lợi nhuận.

Các bước ứng dụng ma trận BCG chi tiết 

Bước 1: Xác định các sản phẩm hoặc đơn vị kinh doanh cần được phân tích

Để sử dụng ma trận BCG trong phân tích, bước đầu tiên là xác định các sản phẩm hoặc đơn vị kinh doanh cần được phân tích. Các sản phẩm này có thể là các sản phẩm riêng lẻ, các dòng sản phẩm hoặc các đơn vị kinh doanh.

Bước 2: Xác định tốc độ tăng trưởng thị trường

Bước tiếp theo là xác định tốc độ tăng trưởng thị trường cho từng sản phẩm hoặc đơn vị kinh doanh. Việc này có thể thực hiện bằng cách phân tích quy mô của thị trường và tốc độ phát triển của nó.

Bước 3: Xác định thị phần tương đối của từng sản phẩm hoặc đơn vị kinh doanh

Bước tiếp theo là xác định thị phần tương đối của từng sản phẩm hoặc đơn vị kinh doanh. Điều này có thể được thực hiện bằng cách so sánh thị phần của sản phẩm hoặc đơn vị kinh doanh với các đối thủ cạnh tranh.

Bước 4: Vẽ sản phẩm hoặc đơn vị kinh doanh trên ma trận BCG

Sau khi xác định tốc độ tăng trưởng thị trường và thị phần tương đối cho từng sản phẩm hoặc đơn vị kinh doanh, ta có thể đánh giá và vẽ chúng trên ma trận BCG. Các sản phẩm hoặc đơn vị kinh doanh có thị phần cao và tốc độ tăng trưởng thị trường cao được đặt ở góc phần tư “Ngôi sao”, những sản phẩm hoặc đơn vị kinh doanh có thị phần thấp và tốc độ tăng trưởng thị trường cao được đặt ở góc phần tư “Dấu hỏi”, những sản phẩm hoặc đơn vị có thị phần cao và tốc độ tăng trưởng thị trường thấp được đặt ở ô “Dấu hỏi ngược”. Các sản phẩm hoặc đơn vị kinh doanh với tốc độ tăng trưởng thấp được đặt ở góc phần tư “Con bò sữa” và những sản phẩm hoặc đơn vị kinh doanh có thị phần thấp và tốc độ tăng trưởng thị trường thấp được đặt ở góc phần tư “Chó”.

Bước 5: Phân tích kết quả dựa trên bảng vẽ ma trận

Sau khi các sản phẩm hoặc đơn vị kinh doanh được vẽ trên ma trận, kết quả có thể được phân tích để xác định chiến lược phù hợp cho từng góc phần tư. Ví dụ, các sản phẩm hoặc đơn vị kinh doanh nằm trong góc phần tư ‘ngôi sao’ có thể yêu cầu đầu tư để duy trì tăng trưởng, trong khi các sản phẩm hoặc đơn vị kinh doanh trong góc phần tư ‘con bò sữa’ có thể đòi hỏi đầu tư tối thiểu nhưng mang lại dòng tiền ổn định.

Bước 6: Phát triển kế hoạch hành động

Dựa vào phân tích kết quả, có thể phát triển một kế hoạch hành động cho mỗi sản phẩm hoặc đơn vị kinh doanh. Kế hoạch này có thể liên quan đến việc đầu tư vào các sản phẩm hoặc đơn vị kinh doanh trong góc phần tư ‘ngôi sao’ để duy trì tăng trưởng, loại bỏ các sản phẩm hoặc đơn vị kinh doanh ‘chó’, hoặc phát triển sản phẩm hoặc thị trường mới cho các sản phẩm hoặc đơn vị kinh doanh trong góc phần tư ‘dấu hỏi’.

Bước 7: Kiểm tra và cập nhật thường xuyên

Việc xem xét và cập nhật ma trận BCG thường xuyên là rất quan trọng để đảm bảo tính chính xác và phù hợp của nó. Điều này có thể bao gồm việc đánh giá lại tốc độ tăng trưởng thị trường và thị phần tương đối của mỗi sản phẩm hoặc đơn vị kinh doanh và điều chỉnh kế hoạch hành động cho phù hợp.

Hãy sử dụng ma trận tăng trưởng BCG để định hướng chiến lược và đưa doanh nghiệp của bạn tiến lên phía trước trong một thị trường đầy cạnh tranh. Sử dụng ma trận BCG một cách hiệu quả, bạn sẽ có thể đạt được kết quả tốt và đem lại lợi ích lớn cho doanh nghiệp của bạn.

 Xem thêm:

Mô hình 5W1H là gì? Lợi ích và ứng dụng của 5W1H trong kinh doanh

Mô hình SWOT và ứng dụng trong kinh doanh